Tag: pozbawienie wolności

Czym jest zastępcza kara pozbawienia wolności ?

W polskim porządku prawnym istnieje możliwość zamiany kary grzywny na karę pozbawienia wolności. Zgodnie z § 1 art. 46 k.k.w. sąd orzeka wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w sytuacji, gdy zostanie stwierdzone, że:
1)egzekucja okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna;
2)skazany nie wyraził zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej zamienionej na podstawie art. 45 k.k.w. albo uchyla się od jej wykonania; względnie gdy
3)zachodzi niemożliwość lub niecelowość zamiany grzywny na pracę społecznie użyteczną.
W doktrynie prawa karnego, przyjęło się stanowisko, że najbardziej ingerująca w sferę dóbr skazanego forma zastępczego wykonania grzywny (…) następuje dopiero po wyczerpaniu możliwości wykonania kary na wcześniejszych etapach postępowania” [W. Dadak, Grzywna samoistna…, s. 177].To oznacza, że „dopóki istnieje realna możliwość uiszczenia grzywny, także w formie rozłożenia na raty, czy też wykonania w formie zastępczej w postaci pracy społecznie użytecznej, dopóty sąd nie powinien orzekać wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności”[K. Dąbkiewicz [w:] Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, LEX/el. 2020, art. 46.]

Jaki może być maksymalny wymiar zastępczej kary pozbawienia wolności?
Zgodnie z polskimi przepisami jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny dwóm stawkom dziennym grzywny (w przypadku grzywny określonej kwotowo – grzywnie w kwocie od 20 do 4.000 złotych). Kara zastępcza nie może jednak przekroczyć 12 miesięcy pozbawienia wolności, jak również górnej granicy kary pozbawienia wolności określonej przez ustawę za dane przestępstwo. Jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary izolacyjnej, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy.

Bezwzględna kara pozbawienia wolności podstawą skargi kasacyjnej

Zgodnie z dyspozycją art. 519 Kodeksu postępowania karnego (dalej jako kpk) , stronie postępowania przysługuje kasacja od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie oraz od prawomocnego postanowienia sądu odwoławczego o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego określonego w art. 93a Kodeksu karnego.
Art. 523 § 2 kpk stanowi, że kasację na korzyść oskarżonego można wnieść jedynie w razie skazania za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Stanowisko takie ponownie poparł Sąd Najwyższy w swoim postanowieniu z dnia 13 maja 2021 r. (sygn. akt II KK 26/21).
Sąd Okręgowy w Warszawie w wyrokiem z dnia 23 maja 2019 r. (sygn. akt XVIII K 218/14) skazał D.R. za dokonane przestępstwo na karę roku pozbawienia wolności oraz karę grzywnę. Stosując art. 69 § 1 i 2 KK i art. 70 § 1 pkt 1 KK wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 3 lat tytułem próby. Apelację na korzyść oskarżonej, od wyroku złożył jej obrońca – Sąd Apelacyjny w Warszawie zmienił zaskarżony wyrok. Kasację od tego wyroku, na podstawie art. 427 § 2 kpk wniósł obrońca skazanej zarzucając rażące naruszenie art. 433 § 2 kpk w zw. z art. 457 § 3 kpk, w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 kpk natomiast Prokurator wniósł o jej oddalenie.
W przedmiotowej sprawie Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok przez korektę konkretnie wskazanych faktur błędnie opisanych w zarzucie aktu oskarżenia oraz w wyroku Sądu I instancji.  Mimo tej zmiany Sąd Apelacyjny nadal pozostał w granicach czynu zarzucanego – skoro był to ten sam czyn (jako zdarzenie historyczne) i dotyczył tych samych faktur (co wynikało z materiału dowodowego), których dane zostały jedynie błędnie przepisane przez organ procesowy. 
Po dokonanej analizie, Sąd Najwyższy stwierdził, że oczywiste jest, iż zarzuty podniesione w sprawie nie dotyczą uchybień, o których mowa w art. 439 § 1 kpk,  to nie jest możliwe dalsze rozpoznawanie argumentów przedstawionych na ich uzasadnienie, bowiem oznaczałoby to ominięcie treści art. 523 § 2 kpk w zw. z art. 523 § 4 pkt 1 kpk, które zobowiązują sąd kasacyjny do rozpoznania kasacji jedynie w granicach zarzutu z art. 439 § 1 kpk. Te zaś bezwzględne podstawy odwoławcze nie wystąpiły.
W przedmiotowej sprawie kasacja obrońcy skazanej została wadliwie przyjęta, mimo to, że była niedopuszczalna z mocy ustawy. Należało zatem rozstrzygnąć o jej pozostawieniu bez rozpoznania. 

Opracowano na podstawie postanowienia Sądu Najwyższego z 13.5.2021 r., II KK 26/21

Zmiany art. 37a Kodeksu karnego

Ograniczenia stosowania warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności oraz większy nacisk na stosowanie tzw. kar wolnościowych (grzywna i ograniczenie wolności) spowodowały wprowadzenie do Kodeksu karnego art. 37a – miało to miejsce w 2015 r. Istotna zmiana treści tego przepisu weszła w życie 24 czerwca 2020 r.

Dotychczas był on sformułowany w sposób stosunkowo prosty – kara grzywny lub ograniczenia wolności mogła zostać wymierzona za przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 8 lat pozbawienia wolności. Obecnie wymogów jest więcej – po pierwsze, Sąd musi dokonać swoistego wstępnego wymiaru kary i ustalić, jaką karę należałoby w danej sprawie wymierzyć. Jeśli byłaby ona niższa od roku, może w jej miejsce zastosować ograniczenie wolności (nie mniej niż 3 miesiące) lub grzywnę (nie mniej niż 100 stawek dziennych), jednocześnie jednak stosując środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek. Dodatkowo, art. 37a nie moża obecnie stosować do osób działających w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego oraz sprawców przestępstw o charakterze terrorystycznym.

Obecne brzmienie art. 37a Kodeksu karnego jest więc następujące:

§  1.  Jeżeli przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, sąd może zamiast tej kary orzec karę ograniczenia wolności nie niższą od 3 miesięcy albo grzywnę nie niższą od 100 stawek dziennych, jeżeli równocześnie orzeka środek kamy, środek kompensacyjny lub przepadek.
§  2.  Przepisu § 1 nie stosuje się do sprawców, którzy popełniają przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego oraz sprawców przestępstw o charakterze terrorystycznym.