Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 278.

• § 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą,
  podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
• § 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
• § 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
• § 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
• § 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.

Art. 279. § 1. Kto kradnie z włamaniem, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 2. Jeżeli kradzież z włamaniem popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Ujęty w art. 278 kodeksu karnego typ przestępstwa zwany jest powszechnie kradzieżą i stanowi jedno z najczęściej popełnianych przestępstw na świecie. Jego podstawowym elementem jest fakt dokonania konkretnej czynności, a mianowicie zaboru cudzej rzeczy ruchomej w celu jej przywłaszczenia. Należy mieć na względzie iż przepis ten dotyczy wyłącznie rzeczy posiadających wartość ekonomiczną – w przypadku zaboru rzeczy posiadających jednak dla właściciela wartość niemajątkową (np. zdjęcia, pamiątki etc.) mamy do czynienia z wykroczeniem z art. 126 kodeksu wykroczeń. Kradzież uznawana jest za tzw. przestępstwo materialne – aby mówić o popełnieniu tego przestępstwa konieczny jest skutek w postaci wyjęcia rzeczy cudzej spod faktycznego władztwa innej osoby. Sformułowanie § 1 sugeruje także, iż nie można popełnić kradzieży nieumyślnie. W czasie „zaboru” rzeczy, sprawcy musi towarzyszyć świadomość i chęć „przywłaszczenia jej” sobie. Nie jest więc kradzieżą przypadkowe zabranie czyjegoś telefonu komórkowego w przekonaniu, iż zabiera się swój aparat. Oczywiste jest jednak, iż w takiej sytuacji, należy go zwrócić.

W trakcie omawiania przestępstwa kradzieży należy zwrócić uwagę na kilka istotnych elementów. Przede wszystkim, przedmiotem kradzieży, zgodnie z przepisem, może być jedynie rzecz ruchoma. Nie może być więc mowy o kradzieży nieruchomości lub jej części składowych. Trzeba mieć jednak na uwadze, iż cześć składowa nieruchomości która została od niej odłączona (np. zerwana rynna czy odkręcony kaloryfer) zaczyna stanowić samoistną rzecz ruchomą i jako taka, może być przedmiotem kradzieży. Istotny, mimo że w pewien sposób oczywisty, wydaje się również fakt, iż ukraść można tylko rzecz „cudzą”, a wiec przynależną innej osobie. Gdy jednak bliżej przyjrzymy się tej kwestii, uda nam się dostrzec jej dwa aspekty - po pierwsze, nie można ukraść rzeczy niczyjej, tak więc jeśli dotychczasowy właściciel rzeczy porzuci ją z zamiarem pozbycia się, to zabranie jej nie wypełni znamion przestępstwa. Drugi, być może mniej narzucający się aspekt przywołanego zagadnienia jest taki, iż nie jest możliwa kradzież rzeczy własnej. Mimo że art. 278 chroni zarówno własność jak i posiadanie (powyższe przestępstwo popełnia także ten, kto przywłaszcza sobie rzecz będącą we władaniu np. użytkownika), to nie możemy mówić o zachowaniu przestępnym w sytuacji gdy dokonujący zaboru legitymować się może silniejszym tytułem prawnym (np. właściciel w stosunku do użytkownika, uprawniony rzeczowo w stosunku do uprawnionego z tytułu zobowiązania). W takiej sytuacji, osoba poszkodowana może dochodzić swoich roszczeń jedynie na drodze prawnocywilnej.

Kradzież stanowi również jeden z podstawowych przykładów czynów bezprawnych tzw. przepołowionych. Oznacza to, iż równocześnie z analizą przestępstwa z art. 278 kodeksu karnego, musimy zwrócić uwagę na typ ujęty w art. 119 kodeksu wykroczeń:

Art. 119. § 1. Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 500 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Jak widzimy, kradzież przedmiotów o wartości poniżej 500 złotych nie jest traktowana jako przestępstwo, a jedynie jako wykroczenie.

Kolejne paragrafy art. 278 kodeksu karnego precyzują nam niektóre aspekty przestępstwa kradzieży. § 2 dotyczy sytuacji tzw. piractwa komputerowego, które polega na uzyskiwaniu dostępu do programu komputerowego bez zgody osoby uprawnionej. Regulacja ta zakłada jednak działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Należy mieć na uwadze fakt, iż aby popełnić przestępstwo z § 2 nie musimy pozbawić osoby uprawnionej dostępu do danego programu, a jedynie uzyskać go dla siebie. Należy uznać, że w sytuacji w które dokonane zostaje przestępstwo polegające na zaborze programu razem z nośnikiem (płytą, dyskiem twardym czy całym komputerem), mamy do czynienia z kumulatywną kwalifikacją jako § 1 i § 2 art. 278 kodeksu karnego. § 3 określa z kolei postępowanie w przypadku mniejszej wagi. To pojęcie niedookreślone stanowi swego rodzaju furtkę, umożliwiającą sądowi obniżenie kary w sytuacji, w której przestępstwo, mimo że nie może zostać zakwalifikowane z art. 119 kodeksu wykroczeń, nie stanowi jednak bardzo rażącego naruszenia prawa i stosowne wydaje się łagodniejsze potraktowanie sprawcy.

Zgodnie z § 4, kradzież popełniona na osobie najbliższej stanowi przestępstwo ścigane na wniosek. Zgodnie z regulacjami kodeksu postępowania karnego, postępowanie przygotowawcze przy tego typu przestępstwach prowadzone jest przez organy publiczne (policję, prokuratora), jednak do podjęcia działań wymagany jest wniosek osoby pokrzywdzonej, lub, w sytuacji, gdy jest ona małoletnia - jej przedstawicieli ustawowych. § 5 zaś stanowi, iż przepisy o kradzieży stosuje się odpowiednio do kradzieży energii (nie będącej w rozumieniu prawa rzeczą, a tym bardziej rzeczą ruchomą) lub jedynie potencjalnej kradzieży w postaci zaboru karty bankomatowej, kredytowej czy podobnej.

Jako przepis szczególny w stosunku do regulacji art. 278 kodeksu karnego zakwalifikować można art. 279, dotyczący tzw. kradzieży z włamaniem. Samo sformułowanie z § 1 sugeruje, iż musimy odnieść się do poprzedniego artykułu by określić prawne znaczenie słowa „kradnie”. Różnice miedzy dwoma powyższymi typami stanowi rzecz jasna element włamania. Zgodnie z doktryną i ugruntowanym orzecznictwem, „kradzież z włamaniem zachodzi wtedy, gdy jej sprawca zabiera mienie w celu przywłaszczenia w następstwie usunięcia przeszkody materialnej, będącej częścią konstrukcji pomieszczenia zamkniętego lub specjalnym zamknięciem tego pomieszczenia, utrudniającym dostęp do jego wnętrza.”(Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2002 r. III KKN 423/00). Warunkiem koniecznym i wystarczającym, by móc mówić o włamaniu jest więc pokonanie mechanicznych zabezpieczeń, których celem miała być ochrona rzeczy, znajdujących się wewnątrz pomieszczenia. Co istotne, o kradzieży z włamaniem, oprócz oczywistej sytuacji pokonania zamków domowych, możemy mówić także w sytuacji wybicia szyby samochodowej w celu kradzieży radia. Kwestia ta jest o tyle ważna, iż różnica w zagrożeniu karą pomiędzy typami z art. 278 i 279 jest znacząca.

Inne często spotykane przestępstwa

[stan prawny: kwiecień 2020 r.]