Art. 190a.

• §  1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
• §  2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
• §  3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
• §  4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Ujęty w art. 190a typ przestępstwa, powszechnie nazywany stalkingiem (z ang. stalker – natręt, osoba śledząca, podkradająca się), jest jednym z najnowszych w naszym prawie karnym. Wprowadzony ustawą z dn. 25 lutego 2011 r., wszedł w życie 6 czerwca. Regulacja ta była odpowiedzią na coraz częstsze sytuacje, w których dane zachowanie było odbierane jako wyjątkowo uciążliwe i uprzykrzające życie, a mimo to organy ścigania były bezsilne z powodu braku możliwych do stosowania regulacji jednoznacznie penalizujących takie działania. Przestępstwo to zagrożone jest karą do 3 lat pozbawienia wolności.

Sam stalking definiuje się jako fizyczne lub wirtualne zbliżanie się do osoby (prześladowanej), natrętne komunikowanie się z nią wbrew woli, formułowanie gróźb, składanie niepożądanych propozycji, deklaracji, często także nachodzenie rodziny i bliskich. Bardzo często elementy stalkingu stanowi także podglądanie, śledzenie, długotrwała obserwacja domu czy miejsca pracy. Znamię czasownikowe zawarte w przepisie, a mianowicie „nękanie” rozumiane jest jako „ustawiczne dręczenie, trapienie, niepokojenie (czymś) kogo, dokuczanie komu, nie dawanie spokoju" ("Uniwersalny słownik języka polskiego" pod red. S. Dubisza, PWN 2003 r.). W świetle obowiązującej regulacji, by zachowanie mogło zostać uznane za stalking, nękanie to musi być uporczywe, a także musi wzbudzać uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia poniżenia lub udręczenia lub istotnie naruszać prywatność. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa dotyczącą znamiona „uporczywości”, by mówić o jego wypełnieniu, wymagana jest znaczna długotrwałość, a także świadomość, iż zachowanie narusza przyjęty porządek prawny lub zasady współżycia społecznego. W związku z tym, nie można mówić o uporczywości w przypadku kilku niechcianych telefonów lub pojedynczego najścia. Poczucia zaś zagrożenia, poniżenia lub udręczenia i istotne naruszenie prywatności stanowią w dużym stopniu kategorie subiektywne – między poszczególnymi osobami mogą istnieć bardzo duże różnice dotyczące tego, co wzbudzi w nich strach, różnie także określamy granice naszej prywatności. Należy jednak zwrócić uwagę, iż wprowadzono także pewien element obiektywizujący w postaci „uzasadnienia okolicznościami” przywoływanego uczucia zagrożenia, poniżenia lub udręczenia.

Bardzo istotna z punktu widzenia proceduralnego jest regulacja § 4, określająca tryb ścigania jako wnioskowe. Zgodnie z regulacjami kodeksu postępowania karnego, postępowanie przygotowawcze przy tego typu przestępstwach prowadzone jest przez organy publiczne (policję, prokuratora), jednak do podjęcia działań wymagany jest wniosek osoby pokrzywdzonej, lub, w sytuacji, gdy jest ona małoletnia – jej przedstawicieli ustawowych.

§ 3 reguluje tzw. typ kwalifikowany, czyli okoliczności, w razie zaistnienia których przestępstwo zagrożone jest wyższą karą. W przypadku stalkingu, sytuacja taka zachodzi w razie osoba prześladowana (lub pokrzywdzona przestępstwem z § 2) targnie się na własne życie. W takim przypadku grozi kara od 2 lat do 12 lat więzienia.

Stalking można śmiało uznać za przestępstwo doby komunikacji elektronicznej. Znaczna część działań osoby prześladującej, związana jest z wykorzystaniem środków z nią związanych – bardzo dużych ilości SMSów, e-maili i tym podobnych. Mając to na uwadze, ustawodawca zdecydował się umieścić w § 2 inne przestępstwo, charakterystyczne dla elektronicznych metod komunikacji, a mianowicie podszywanie się w celu wyrządzenia szkody. Z przestępstwem tym mamy do czynienia często w wykorzystaniem stron internetowych i innych środków umożliwiających wysyłanie poczty elektronicznej czy wiadomości SMS podając się za innego nadawcę.

Inne często spotykane przestępstwa

[stan prawny: kwiecień 2020 r.]