Tag: kasacja

Bezwzględna kara pozbawienia wolności podstawą skargi kasacyjnej

Zgodnie z dyspozycją art. 519 Kodeksu postępowania karnego (dalej jako kpk) , stronie postępowania przysługuje kasacja od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie oraz od prawomocnego postanowienia sądu odwoławczego o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego określonego w art. 93a Kodeksu karnego.
Art. 523 § 2 kpk stanowi, że kasację na korzyść oskarżonego można wnieść jedynie w razie skazania za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Stanowisko takie ponownie poparł Sąd Najwyższy w swoim postanowieniu z dnia 13 maja 2021 r. (sygn. akt II KK 26/21).
Sąd Okręgowy w Warszawie w wyrokiem z dnia 23 maja 2019 r. (sygn. akt XVIII K 218/14) skazał D.R. za dokonane przestępstwo na karę roku pozbawienia wolności oraz karę grzywnę. Stosując art. 69 § 1 i 2 KK i art. 70 § 1 pkt 1 KK wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 3 lat tytułem próby. Apelację na korzyść oskarżonej, od wyroku złożył jej obrońca – Sąd Apelacyjny w Warszawie zmienił zaskarżony wyrok. Kasację od tego wyroku, na podstawie art. 427 § 2 kpk wniósł obrońca skazanej zarzucając rażące naruszenie art. 433 § 2 kpk w zw. z art. 457 § 3 kpk, w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 kpk natomiast Prokurator wniósł o jej oddalenie.
W przedmiotowej sprawie Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok przez korektę konkretnie wskazanych faktur błędnie opisanych w zarzucie aktu oskarżenia oraz w wyroku Sądu I instancji.  Mimo tej zmiany Sąd Apelacyjny nadal pozostał w granicach czynu zarzucanego – skoro był to ten sam czyn (jako zdarzenie historyczne) i dotyczył tych samych faktur (co wynikało z materiału dowodowego), których dane zostały jedynie błędnie przepisane przez organ procesowy. 
Po dokonanej analizie, Sąd Najwyższy stwierdził, że oczywiste jest, iż zarzuty podniesione w sprawie nie dotyczą uchybień, o których mowa w art. 439 § 1 kpk,  to nie jest możliwe dalsze rozpoznawanie argumentów przedstawionych na ich uzasadnienie, bowiem oznaczałoby to ominięcie treści art. 523 § 2 kpk w zw. z art. 523 § 4 pkt 1 kpk, które zobowiązują sąd kasacyjny do rozpoznania kasacji jedynie w granicach zarzutu z art. 439 § 1 kpk. Te zaś bezwzględne podstawy odwoławcze nie wystąpiły.
W przedmiotowej sprawie kasacja obrońcy skazanej została wadliwie przyjęta, mimo to, że była niedopuszczalna z mocy ustawy. Należało zatem rozstrzygnąć o jej pozostawieniu bez rozpoznania. 

Opracowano na podstawie postanowienia Sądu Najwyższego z 13.5.2021 r., II KK 26/21

Zmiany w karnym postępowaniu odwoławczym

W 2020 roku weszły w życie nowe przepisy wprowadzone przez ustawę z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Jedna ze zmian dotyczyła postępowania odwoławczego.
Art. 454 Kodeksu postępowania zawiera regułę ne peius, która ogranicza odmienne orzekanie przez sąd odwoławczy co do istoty sprawy. Rozwiązanie to stanowi przejaw uprzywilejowanej pozycji oskarżonego w procesie. Oskarżony nie może bowiem zostać skazany po raz pierwszy w instancji odwoławczej. Przepis dotyczy wydawania wyroków przez sąd odwoławczy w związku z uwzględnieniem apelacji wyłącznie na niekorzyść oskarżonego. Zakaz ten bezwzględnie wyklucza możliwość skazania oskarżonego, który został uniewinniony lub postępowanie wobec niego umorzono.

W konsekwencji sąd odwoławczy może tylko uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Reguła ne peius nie wyłącza więc możliwości skazania oskarżonego, gdy został uniewinniony albo umorzono postępowanie warunkowo lub bezwarunkowo lub wymierzenia kary dożywotniego pozbawienia wolności, gdy została wniesiona apelacja na niekorzyść oskarżonego.

Nowelizacja zawęziła zakres reguły ne peius  przez wyłączenie warunkowego umorzenia postępowania. Oznacza to, że w przypadku zaskarżenia wyroku na niekorzyść oskarżonego zawierającego tego rodzaju rozstrzygnięcie, sąd odwoławczy może zmienić zaskarżony wyrok i skazać oskarżonego.

Ponadto z nowego brzmienia kodeksu wykreślono § 3, co powoduje, że obecnie w przypadku apelacji wnoszącej o wymierzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności, sąd odwoławczy może taką karę orzec.

Zmiana ta pozbawia oskarżonego możliwości kwestionowania rozstrzygnięcia o karze w kontroli instancyjnej. Uniemożliwia też wniesienie kasacji na zasadach ogólnych – nie może być ona złożona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary.

Nowelizacja ta wzbudziła duże kontrowersje w środowisku prawniczym. O możliwości naruszenia Konstytucji przez te przepisy wypowiadał się między innymi Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar.

KS