Przekazania sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu

W postanowieniu z dnia 13 grudnia 2023 r. (III KO 130/23) Sąd Najwyższy stwierdził, że zastosowanie instytucji przekazania sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu może nastąpić tylko wtedy, gdy występują okoliczności, które mogą stwarzać uzasadnione przekonanie o braku warunków do obiektywnego rozpoznania sprawy w danym sądzie. Nie każda jednak okoliczność będzie skutkowała ewentualnym przekazaniem sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, ale tylko taka, która u postronnego i niezainteresowanego sposobem rozstrzygnięcia danej sprawy obserwatora procesu może zrodzić podejrzenie braku obiektywizmu w jej rozpoznaniu przez właściwy sąd.\

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie chciał przekazania sprawy innemu sądowi równorzędnemu z uwagi na dobro wymiaru sprawiedliwości wskazując, że oskarżyciel prywatny i oskarżony są (…), podobnie jak większość spośród 17 zawnioskowanych do przesłuchania świadków, a nadto niektóre z tych osób pozostają w koleżeńskich bądź nawet rodzinnych relacjach z sędziami orzekającymi na terenie Szczecińskiej Apelacji, co w konsekwencji mogłoby w odbiorze społecznym budzić wątpliwości co do bezstronności występującego z omawianą inicjatywą sądu.

Zdaniem Sądu Najwyższego przywołane przez Sąd Rejonowy przesłanki związane ze stronami postępowania, i świadkami – tj. miejscem i rodzajem wykonywanej przez nich pracy, okolicznościami czynów oraz relacjami między sędziami sądu właściwego a stronami i uczestnikami postępowania, mogą w odbiorze społecznym uzasadniać obawę co do możliwości bezstronnego rozpoznania sprawy. W związku z tym Sąd Najwyższy postanowił przekazać sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu Poznań Stare Miasto w Poznaniu, jednocześnie czyniąc zastrzeżenie, że decyzja powyższa nie wynika z braku zaufania do sędziów orzekających w Sądzie Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie, ale podyktowana jest troską o dobro wymiaru sprawiedliwości.

Przepadek psa rasy chart

W uchwale z dnia 20 czerwca 2012 r. (I KZP 4/12) Sąd Najwyższy orzekł, że przewidziany w art. 38 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 ze zm.) tryb wykonania środka karnego przepadku zwierzęcia odnosi się do każdego orzeczenia takiego środka karnego, bez względu na podstawę jego zastosowania, jeżeli ustawa penalizująca czyn, za który przewiduje się taki przepadek, wyraźnie wskazuje, że dotyczy on zwierzęcia, chyba że zakłada ona jednocześnie inny tryb jego wykonania albo równie wyraźnie przyjmuje, że jest to jednak przepadek „rzeczy”. Ponieważ ustawa z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie (Dz.U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 ze zm.) nie przewiduje powyższych wyłączeń, przepadek psa rasy chart lub mieszańca tej rasy, orzeczony w ramach skazania za przestępstwo określone w tej ustawie, podlega wykonaniu na zasadach wskazanych w ustawie o ochronie zwierząt. Przepadek każdego zwierzęcia kręgowego następuje na podstawie ustawy o ochronie zwierząt, a wykonawcą orzeczenia jest organizacja społeczna broniąca praw zwierząt.

Sprawa dotyczyła następującego stanu faktycznego. Wyrokiem z dnia 2 września 2009 r. Sąd Rejonowy w S. uznał Rafała R. za winnego tego, że w okresie od dnia 15 maja 2005 r. do dnia 15 czerwca 2009 r., w miejscowości Ł., utrzymywał bez wymaganego zezwolenia psa rasy chart, tj. przestępstwa z art. 52 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie (Dz.U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 ze zm.) i skazał go za nie na karę 3 miesięcy ograniczenia wolności, a na podstawie art. 44 § 6 k.k. orzekł też przepadek na rzecz Skarbu Państwa psa rasy chart.

Wyrok ten uprawomocnił się dnia 10 września 2009 r. i został następnie, w zakresie wykonania przepadku zwierzęcia – w niedającym się bliżej określić terminie – przekazany stosownym zarządzeniem, wydanym w trybie art. 38 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 ze zm.), do wykonania Towarzystwu Opieki nad Zwierzętami.

W grudniu 2011 r. Prezes Zarządu Głównego tego Towarzystwa wystąpił do Sądu Rejonowego w S. z wnioskiem o rozstrzygnięcie wątpliwości co do sposobu wykonania orzeczenia w kwestii przepadku psa, podnosząc, że przepisów ustawy o ochronie zwierząt w części odnoszącej się do sposobu wykonania przepadku zwierzęcia nie powinno się stosować do wykonania przepadku psa, orzeczonego na podstawie ustawy – Prawo łowieckie, lecz jedynie do przepadku przewidzianego w ustawie o ochronie zwierząt, wnosząc o wskazanie jako organu właściwego w tej materii urzędu skarbowego.

Sąd Najwyższy zastanawiał się czy pies rasy chart lub mieszaniec tej rasy podlega pod ustawę o ochronie praw zwierząt skoro z uwagi na swe predyspozycje tradycyjnie był i jest traktowany i hodowany jako „zwierzę przystosowane i przeznaczone do polowań”, co wyklucza też „używanie go w gospodarstwach rolnych jako stróża”. Zdaniem Sądu Najwyższego ustawa o ochronie zwierząt normuje postępowanie z wszelkimi zwierzętami kręgowymi, bez względu na to, czy o określonym zwierzęciu wspomniano odrębnie w innym przepisie tej ustawy. Tak więc fakt, że ustawa o ochronie zwierząt nie wspomina o chartach i ich mieszańcach, nie oznacza, iż nie są one objęte działaniem tej ustawy, skoro są to zwierzęta kręgowe, a zaliczenie zwierzęcia do tej kategorii zwierząt nie jest przez ustawę uzależnione od takich czy innych jego specyficznych predyspozycji.

Szpiegostwo karane do teraz znacznie surowiej

Szpiegostwo jest przestępstwem przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, które ustawodawca w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny penalizuje od początków jej istnienia. Dobrem chronionym przez art. 130 ustawy jest niezaprzeczalnie bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej, jej suwerenność i niezależność oraz zdolności obronne w przypadku wybuchu konfliktu zbrojnego.
W obliczu obecnej sytuacji geopolitycznej i wysokiego zagrożenia nowymi konfliktami zbrojnymi przekazywanie określonych informacji postronnym adresatom może stanowić realne zagrożenie dla dóbr fundamentalnych z punktu widzenia trwałości państwa. Ustawodawca zdając sobie sprawę ze zmieniającej się sytuacji bezpieczeństwa w naszym regionie na arenie międzynarodowej zdecydował się wprowadzić zmiany w dotychczas obowiązujących w tym zakresie przepisach. Modyfikacje dotyczą przede wszystkim zagrożenia karą – zastosowanie w tym przypadku surowszej kary zdaniem ustawodawcy ma pełnić funkcję prewencyjną, zniechęcając do podejmowania tego typu działań.
W obecnym brzmieniu ustawy, nadanym jej przez ustawę z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustawy, typ podstawowy przestępstwa szpiegostwa brzmi:

Kto bierze udział w działalności obcego wywiadu albo działa na jego rzecz, przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5.

Dotychczasowe zagrożenie karą wynosiło w tym przypadku od roku do 10 lat pozbawienia wolności i dotyczyło jedynie sytuacji brania udziału w działalności obcego wywiadu. Karany w tym przypadku jest już sam udział w działalności obcego wywiadu, a odpowiedzialność sprawcy nie jest uzależniona od skutku będącego następstwem tej działalności. Zmianą ustawy zmodyfikowano również typy kwalifikowane przestępstwa szpiegostwa:
Art. 130 k.k.

Poprzednie brzmienie przepisu Brzmienie nadane ustawą z dnia 17.08.2023 r.
§2    Kto, biorąc udział w obcym wywiadzie albo działając na jego rzecz, udziela temu wywiadowi wiadomości, których przekazanie może wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. Kto, biorąc udział w działalności obcego wywiadu albo działając na jego rzecz, udziela temu wywiadowi wiadomości, której przekazanie może wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§3    Kto działalność obcego wywiadu organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności. Kto działalność obcego wywiadu, o której mowa w §1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10 albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Zaostrzenie zagrożenia ustawowego jest zdecydowanie widoczne. Już samo zgłoszenie gotowości do działania na rzecz obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, bądź gromadzenie lub przechowywanie wiadomości w celu udzielenia ich obcemu wywiadowi podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Ustawodawca zdecydował się również dodać paragraf dotyczący prowadzenia dezinformacji biorąc udział w działalności obcego wywiadu albo działania na jego rzecz:

Kto, biorąc udział w działalności obcego wywiadu albo działając na jego rzecz, prowadzi dezinformację, polegającą na rozpowszechnianiu nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji, mając na celu wywołanie poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, państwa sojuszniczego lub organizacji międzynarodowej, której członkiem jest Rzeczpospolita Polska albo skłonienie organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej, państwa sojuszniczego lub organizacji międzynarodowej, której członkiem jest Rzeczpospolita Polska, do podjęcia lub zaniechania określonych czynności, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8.

Warto zaznaczyć, że jeżeli jednak sprawca dobrowolnie zaniechał dalszej działalności i ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu z art. 130 § 1 i 2 k.k., może mieć do niego zastosowanie klauzula niekaralności z art. 131 § 1 k.k. Natomiast karze za przestępstwo określone w art. 130 § 3 k.k. nie będzie podlegała osoba, która dobrowolnie poniechała dalszej działalności i podjęła istotne starania zmierzające do zapobieżenia popełnieniu zamierzonego czynu zabronionego oraz ujawniła wobec organu powołanego do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu.
Wskazane zmiany w przepisach weszły w życie z dniem 1 października 2023 r.