Przerwa wykonania kary pozbawienia wolności

W momencie zapadnięcia wyroku orzekającego karę pozbawienia wolności na skazanym ciąży obowiązek jej odbywania. Jednakże, w przypadku wystąpienia przeszkód, kodeks karny wykonawczy przewiduje rozwiązania mające na celu łagodzenie negatywnych konsekwencji. Po rozpoczęciu odbywania kary pozbawienia wolności sąd penitencjarny może obligatoryjnie lub fakultatywnie udzielić przerwy w jej dalszym wykonywaniu.

Obligatoryjnie:
Wystąpienie choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie kary. W tym przypadku przerwa trwa do momentu ustania przeszkody.
Fakultatywnie:
Z powodów ważnych względów rodzinnych lub osobistych. Czas trwania przerwy nie może przekroczyć roku.  Stosowane w przepisie sformułowanie „ważne względy rodzinne lub osobiste” nie jest pojęciem definiowanym przed kodeks karny wykonawczy, co utrudnia zastosowanie go w praktyce. Warto w tym miejscu przytoczyć przykładowe orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2017 r., o sygn. akt II AKzw 565/17 Ważne względy rodzinne, jako przesłanka udzielenia przerwy w wykonaniu kary, to okoliczności uzasadniające uznanie za ciężką sytuacji życiowej najbliższej rodziny skazanego, nadające się do poprawienia wyłącznie przez obecność skazanego i jego osobiste starania.

Podczas odbywania przerwy sąd może zobowiązać skazanego do podejmowania starań w znalezieniu pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych.

Z wnioskiem o udzielenie przerwy może wystąpić samodzielnie skazany lub za pośrednictwem upoważnionego radcy prawnego lub adwokata. Warto podkreślić, że te uprawnienie przysługuje też dyrektorowi zakładu karnego oraz sądowemu kuratorowi zawodowemu. Sądem właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd penitencjarny, w którego okręgu znajduje się zakład karny, w którym skazany przebywa.

Umieszczenie skazanego w zakładzie leczniczym w związku z COVID-19

1 kwietnia 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Na jej mocy zmianie uległy zasady dotyczące wykonywania kary. Regulacja ta ma na celu dostosowanie warunków skazanych do okoliczności wywołanych pandemią.
W okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 ograniczenie albo wyeliminowanie ryzyka zarażenia przez skazanego innej osoby może być niemożliwe w ramach działań podejmowanych w zakładzie karnym. Na mocy przepisów ustawy covidowej dyrektor zakładu karnego może wówczas złożyć do sądu penitencjarnego wniosek o wykonywanie kary w postaci umieszczenia skazanego w odpowiednim zakładzie leczniczym. Wniosek taki musi być następnie zatwierdzony przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej. Stanie się tak jeżeli skazanemu nie można udzielić przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności.
Sąd orzeka o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poprzez umieszczenie skazanego w odpowiednim zakładzie leczniczym na czas oznaczony albo odmawia uwzględnienia wniosku, jeżeli nie zachodzą wymagane okoliczności.
Czas przebywania skazanego w zakładzie leczniczym może być przedłużany na wniosek dyrektora zakładu karnego na dalszy czas oznaczony, nie może jednak trwać dłużej niż do ustania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19.
Możliwość wykonywania kary w zakładzie leczniczym dotyczy umieszczonych w zakładzie karnym oraz areszcie śledczym.