Autor: admin

Jazda po pijanemu – warunkowe umorzenie postępowania

Jest rzeczą oczywistą, że prowadzenie pojazdów mechanicznych (jak samochód czy motocykl) pod wpływem alkoholu stanowi zachowanie niebezpieczne i głęboko nieakceptowane społecznie. Z tego powodu, w ramach kolejnych nowelizacji Kodeksu karnego ustawodawca rozszerzał zakres kar i środków karnych grożących za to przestępstwo (stypizowane w art. 178a par. 1 Kodeksu karnego). Obecnie jego sprawca naraża się na:
– karę ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2;
– obowiązek zapłaty świadczenia pieniężnego w kwocie co najmniej 5 000 zł;
– zakazu prowadzenia pojazdów na okres co najmniej 3 lat.

Dla wielu sprawców takich przestęp szczególnie dotkliwa jest ta trzecia konsekwencja. W wielu sytuacjach najkorzystniejszym wyjściem jest ubieganie się o warunkowe umorzenie postępowania, które (poza brakiem samej kary), pozwala zmniejszyć wysokość świadczenia pieniężnego do 1 000 zł, zaś okres zakazu prowadzenia pojazdów do 1 roku. Praktyka orzecznicza sądów powoduje jednak, że (ze względu na powszechnie przyjmowaną znaczną szkodliwość społeczną takiego działania), warunkowe umorzenie postępowania w sprawach z art. 178a par. 1 Kodeksu karnego uzyskuje się niezwykle rzadko.

Jakie są warunki i tryb orzekania o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego?

System dozoru elektronicznego (SDE) to najnowocześniejszy nieizolacyjny system, który umożliwia odbywanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Wykonanie kary w SDE polega na odbywaniu kary według wyznaczonego przez sąd szczegółowego harmonogramu. Osoba odbywająca karę w ten sposób musi przebywać w swoim domu lub innym miejscu odbywania kary w ściśle określonych godzinach. W pewnych wypadkach za zgodą sądu, skazany może przebywać poza miejscem odbywania kary, aby w tym czasie pracować w zakładzie pracy, gospodarstwie rolnym, kontynuować naukę lub wykonywać inne obowiązki życiowe i rodzinne. System dozoru elektronicznego składa się nadajnika zainstalowanego na opasce. Urządzenie w sposób automatyczny kontroluje wykonywanie przez skazanego zaleceń sądu. Co bardzo istotne, wszelkie „nieobecności lub spóźnienia urządzenie monitorujące natychmiast powiadamiają o tym zdarzeniu Centralę Monitorowania, która dokładnie rejestruje przebieg kary. O każdym takim fakcie natychmiast informowany jest również sędzia penitencjarny i zawodowy kurator sądowy .”
Warunki jakie trzeba spełniać, żeby sąd penitencjarny udzielił skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego określa art. 43 la§ 1 Kodeksu karnego wykonawczego. Zgodnie z treścią wspomnianego artykułu muszą być spełnione łącznie następujące przesłanki:
1) wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy i nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego;( artykuł 64 § 2 kodeksu karnego dotyczy recydywy)
2) jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary;
3) skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
4) osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h § 3;
5) odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1 .
Po spełnieniu powyższych przesłanek Sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbycie kary w systemie SDE.
[Stan prawny 8.11.2021]

Bezwzględna kara pozbawienia wolności podstawą skargi kasacyjnej

Zgodnie z dyspozycją art. 519 Kodeksu postępowania karnego (dalej jako kpk) , stronie postępowania przysługuje kasacja od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie oraz od prawomocnego postanowienia sądu odwoławczego o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego określonego w art. 93a Kodeksu karnego.
Art. 523 § 2 kpk stanowi, że kasację na korzyść oskarżonego można wnieść jedynie w razie skazania za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Stanowisko takie ponownie poparł Sąd Najwyższy w swoim postanowieniu z dnia 13 maja 2021 r. (sygn. akt II KK 26/21).
Sąd Okręgowy w Warszawie w wyrokiem z dnia 23 maja 2019 r. (sygn. akt XVIII K 218/14) skazał D.R. za dokonane przestępstwo na karę roku pozbawienia wolności oraz karę grzywnę. Stosując art. 69 § 1 i 2 KK i art. 70 § 1 pkt 1 KK wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 3 lat tytułem próby. Apelację na korzyść oskarżonej, od wyroku złożył jej obrońca – Sąd Apelacyjny w Warszawie zmienił zaskarżony wyrok. Kasację od tego wyroku, na podstawie art. 427 § 2 kpk wniósł obrońca skazanej zarzucając rażące naruszenie art. 433 § 2 kpk w zw. z art. 457 § 3 kpk, w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 kpk natomiast Prokurator wniósł o jej oddalenie.
W przedmiotowej sprawie Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok przez korektę konkretnie wskazanych faktur błędnie opisanych w zarzucie aktu oskarżenia oraz w wyroku Sądu I instancji.  Mimo tej zmiany Sąd Apelacyjny nadal pozostał w granicach czynu zarzucanego – skoro był to ten sam czyn (jako zdarzenie historyczne) i dotyczył tych samych faktur (co wynikało z materiału dowodowego), których dane zostały jedynie błędnie przepisane przez organ procesowy. 
Po dokonanej analizie, Sąd Najwyższy stwierdził, że oczywiste jest, iż zarzuty podniesione w sprawie nie dotyczą uchybień, o których mowa w art. 439 § 1 kpk,  to nie jest możliwe dalsze rozpoznawanie argumentów przedstawionych na ich uzasadnienie, bowiem oznaczałoby to ominięcie treści art. 523 § 2 kpk w zw. z art. 523 § 4 pkt 1 kpk, które zobowiązują sąd kasacyjny do rozpoznania kasacji jedynie w granicach zarzutu z art. 439 § 1 kpk. Te zaś bezwzględne podstawy odwoławcze nie wystąpiły.
W przedmiotowej sprawie kasacja obrońcy skazanej została wadliwie przyjęta, mimo to, że była niedopuszczalna z mocy ustawy. Należało zatem rozstrzygnąć o jej pozostawieniu bez rozpoznania. 

Opracowano na podstawie postanowienia Sądu Najwyższego z 13.5.2021 r., II KK 26/21