Po zakończeniu postępowania przygotowawczego, w zależności od jego wyniku, sprawa może zostać skierowana do sądu. Od tego momentu będzie mowa o sądowym etapie postępowania karnego - teraz to sąd, a nie prokurator czy policja, jest "gospodarzem" postępowania. Stronami zaś są oskarżyciel i oskarżony.

ROZPRAWA

Po wpłynięciu do sądu aktu oskarżenia, wymagane jest doręczenie jego odpisu oskarżonemu, jednocześnie wzywając go do składania wniosków dowodowych. Sąd wyznacza termin rozprawy, na której przeprowadzane będą dowody. Niekiedy - zwłaszcza w wypadku poważniejszych i bardziej skomplikowanych spraw - może być konieczne wyznaczenie najpierw posiedzenia "organizacyjnego", na którym sąd wraz ze stronami wstępnie zaplanuje kolejność i organizację czynności procesowych.

Rozprawa jest co do zasady jawna (wyjątki określone są w rozdziale 43 Kodeksu postępowania karnego) i odbywa się ustnie. Na początku odczytywany jest akt oskarżenia i przeprowadzane są dowody na jego poparcie - przesłuchiwani są świadkowie, prezentowane są opinie biegłych. W toku sprawy możliwe jest zakwalifikowanie czynu według innego przepisy prawnego oraz rozszerzenie aktu oskarżenia. Oskarżonemu i jego obrońcy przysługuje zawsze ostatnie słowo.

Skład sądu może być różny m.in. w zależności od instancji sądu i charakteru sprawy. Może obejmować np. jednego sędziego zawodowego, sędziego i ławników, lub też kilku sędziów zawodowych. Właściwy skład sądu jest niezmiernie istotny, może zmienić się w toku sprawy, w takim przypadku należy sprawę prowadzić od początku.

Rozprawa odbywa się ustnie. Przewodniczący kieruje rozprawą i czuwa nad jej prawidłowym przebiegiem, bacząc, aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy. Przewodniczący powinien dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej. Przewodniczący umożliwia stronom wypowiedzenie się co do każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu. Jeżeli w jakiejkolwiek kwestii jedna ze stron zabiera głos, prawo głosu przysługuje również wszystkim innym stronom. Obrońcy oskarżonego i oskarżonemu przysługuje głos ostatni. Gdy sąd wchodzi na salę lub ją opuszcza wszyscy obecni wstają. Wstaje również osoba, do której sąd się zwraca lub która do sadu przemawia, chyba, ze przewodniczący zwolni ją z tego obowiązku.Rozprawę główną rozpoczyna wywołanie sprawy. Następnie przewodniczący sprawdza, czy wszyscy wezwani stawili się oraz czy nie ma przeszkód do rozpoznania sprawy.

[stan prawny: 14.12.2019]

WYROK i APELACJA

Na koniec sądowego etapu postępowania sąd dokonuje oceny przeprowadzonych dowodów z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a następnie wydaje wyrok.Organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.Podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej.

Od niekorzystnego wyroku sądu oczywiście można i warto składać apelację do sądu wyższej instancji (będzie to sąd okręgowy lub sąd apelacyjny - w zależności od tego, czy w pierwszej instancji orzekał sąd rejonowy czy sąd okręgowy). Apelację należy złożyć w terminie 14 dni od daty doręczenia wyroku sadu pierwszej instancji wraz z uzasadnieniem. Co ważne, o uzasadnienie wyroku należy wystąpić z pisemnym wnioskiem (w ciągu 7 dni od daty ogłoszenia wyroku).

Apelacja od wyroku sądu okręgowego musi być sporządzona przez adwokata, radcę prawnego lub radcę Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Od wyroku sadu pierwszej instancji stronom, a pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, przysługuje apelacja. Termin do wniesienia apelacji wynosi 14 dni i biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku wraz z uzasadnieniem

[stan prawny: 14.12.2019]

Słowniczek podstawowych pojęć