Od 14 marca 2024 roku w życie weszły przepisy wprowadzające obligatoryjny przepadek samochodu (dodane ustawą z dnia 7 lipca 2022 roku). Nowe regulacje przewidują obligatoryjny przepadek pojazdu mechanicznego w przypadku, gdy kierowca:
- spowodował wypadek lub katastrofę drogową, mając we krwi ponad 1 promil alkoholu,
- prowadził pojazd z zawartością alkoholu we krwi przekraczającą 1,5 promila,
- kierował pojazdem mając ponad 0,5 promila alkoholu we krwi w czasie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów lub jeśli był wcześniej prawomocnie skazany za jazdę pod wpływem alkoholu, środków odurzających lub za przestępstwo drogowe popełnione w stanie nietrzeźwości.
Dodatkowo, sąd może fakultatywnie orzec przepadek pojazdu, gdy poziom alkoholu we krwi sprawcy wynosił pomiędzy 0,5 a 1 promilem, a doszło do spowodowania wypadku lub katastrofy.
W sytuacji, gdy pojazd nie jest wyłączną własnością sprawcy, został sprzedany, darowany albo ukryty po popełnieniu przestępstwa, zamiast przepadku pojazdu sąd może orzec przepadek jego równowartości, ustalanej według wartości pojazdu z roku popełnienia czynu. Do tej kwestii odniósł się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 maja 2025 r. o sygnaturze III KK 107/25, wskazując, że „jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu jest niemożliwe ze względów prawnych (…) orzeka się przepadek równowartości pojazdu mechanicznego.”
Wprowadzone przepisy mają na celu zwiększenie odpowiedzialności kierowców prowadzących pojazdy w stanie nietrzeźwości oraz poprawę bezpieczeństwa na drogach. Obecnie trwają prace nad dalszymi nowelizacjami w tym zakresie.
Pozostaje otwarta kwestia wyceny na potrzeby ustalenia równowartości pojazdu mechanicznego, zatem ewentualna kontrola prawidłowości wyceny może mieć wpływ na ustalenie wysokości, bowiem co do zasady w obecnym stanie prawnym nie jest powoływany w tym celu biegły. Za równowartość pojazdu sąd przyjmuje wartość pojazdu określoną w polisie OC, ewentualnie ustala się średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę przepis nakazuje dokonywać tego oszacowania sądowi orzekającemu w sprawie.
Nie orzeka się także przepadku pojazdu ani jego równowartości, gdy sprawca wykonywał czynności służbowe prowadzenia pojazdu należącego do pracodawcy.
