Ocena przez sąd społecznej szkodliwości czynu

Zgodnie z art. 115 § 2 Kodeksu karnego, przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.
Ocena społecznej szkodliwości czynu nie może więc opierać się wyłącznie na porównaniu grożących za poszczególne przestępstwa ustawowych sankcji. Musi to być zawsze ocena konkretnego czynu. Idąc za postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2020 r. (sygn. akt IV KK 83/20, LEX 3080550), „ustawodawca wymienił w art. 115 § 2 k.k. tak liczne i zróżnicowane przesłanki podlegające ocenie przy ustalaniu społecznej szkodliwości czynu, by nie istniało zagrożenie, że sądy będą stosować tylko automatycznie zagrożenie karą jako najważniejszy wyznacznik tej oceny. Przecież wręcz nie ma w tym katalogu przesłanki „zagrożenia karą”. Należy wszak pamiętać, że różnice w surowości sankcji grożących za popełnienie poszczególnych typów przestępstw oddają co najwyżej różnice w ocenie społecznej szkodliwości poszczególnych kategorii (rodzajów) zachowań się objętych kryminalizacją. Tu zaś mówimy nie o takiej ocenie, lecz o ocenie szkodliwości konkretnego zachowania się należącego do określonej kategorii. Dlatego też w pewnych przypadkach społeczna szkodliwość czynów realizujących znamiona występków zagrożonych stosunkowo łagodnymi sankcjami może być znaczna”.
Ponadto, dla uznania znikomości stopnia szkodliwości społecznej czynu nie jest konieczne aby ta znikomość dotknęła jednocześnie strony podmiotowej (tj. nastawienia psychicznego sprawcy) i strony przedmiotowej (tj. charakterystyki zachowania sprawcy) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2021 r., sygn. akt I KK 74/20).
Co więcej, ocena społecznej szkodliwości musi być oceną całościową, a nie oceną poszczególnych czynności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2021 r., sygn. akt III KK 346/20).

Dodaj komentarz