Niebieska Karta, a art. 207 k.k.

Procedura Niebieskiej Karty została uregulowana w Ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Art. 9d. ust. 2 wspomnianej ustawy jasno określa, na czym polega i czym charakteryzuje się ten środek – obejmuje on ogół czynności podejmowanych w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie i realizowanych przez przedstawicieli:

• jednostek organizacyjnych pomocy społecznej;
• gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych;
• Policji;
• oświaty;
• ochrony zdrowia.

Przepis art. 9d. został wprowadzony do porządku prawnego nowelizacją z 10 czerwca 2010 r. – wcześniej sposób przeprowadzania procedury regulowały przede wszystkim zarządzenia Komendanta Głównego Policji. Od wspomnianej nowelizacji należy to do zadań Rady Ministrów, która reguluje tę kwestię w stosownym rozporządzeniu (Dz.U. 2011 nr 209 poz. 1245), wskazując także wzory odpowiednich formularzy. W celu ukazania znaczenia i doniosłości tej instytucji można odwołać się do statystyk – w samym 2019 roku sporządzono aż 94716 formularzy „Niebieska Karta – A” inicjujących całą procedurę (S. Spurek [w:] Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Komentarz, wyd. V, Warszawa 2021, art. 9(d)).
Wszystkie działania składające się na Niebieską Kartę mają na celu udzielenie skutecznej pomocy ofiarom przemocy w szerokim zakresie i w długotrwały sposób, począwszy od ujednoliconej dokumentacji zdarzeń składającej się z prostych pytań, poprzez opracowanie indywidualnego planu pomocy osobie pokrzywdzonej, informowanie jej o możliwościach uzyskania wsparcia, a kończąc dopiero wtedy, gdy przemoc w danej rodzinie ustanie i zajdzie uzasadnione przypuszczenie, że już się nie powtórzy. Ofiara może uzyskać pomoc psychologiczną tudzież prawną. Warto w tym miejscu nadmienić, iż procedurę Niebieskiej Karty wszczyna się bez względu na zgodę osoby pokrzywdzonej – ustawodawca wziął tu pod uwagę psychologię ofiary, która często wstrzymuje się od podejmowania kroków przeciwko sprawcy (S. Spurek [w:] Przeciwdziałanie…).
Procedura Niebieskiej Karty może być powiązana z przestępstwem znęcania się, zdefiniowanym w art. 207 Kodeksu karnego: „Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Należy przy tym wyraźnie zaznaczyć, że zainicjowanie procedury Niebieskiej Karty, np. przez interweniujących funkcjonariuszy Policji, nie jest jednoznaczne ze złożeniem zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa ani ze wszczęciem postępowania. Niemniej jednak, może stanowić ona ważny dowód w sprawie – dokumentacja, jak wspomniano wyżej, prowadzona jest jednolicie w skali całego kraju i sporządzona z należytą starannością ma niewątpliwie wysoką wartość dla organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Jak stwierdził w jednym ze swoich orzeczeń Sąd Najwyższy, „nie budzi wątpliwości, że w ramach procedury tzw. Niebieskiej Karty dochodzi do formalnego zbierania przez interweniujących policjantów depozycji różnych osób. Nie można mówić, że są to wypowiedzi spontaniczne, czy jedynie zasłyszane przez tych funkcjonariuszy” (Wyrok SN z 6.04.2022 r., II KK 52/22, OSNK 2022, nr 5, poz. 17).

Piotr Mendel